3 Uluslararası
Tarım Politikaları Yaklaşımları
Uluslararası tarım politikaları yaklaşımları
Genel ve Bölgesel olmak üzere iki ana başlık altında toplanır. Her iki başlık
kendi altında Sektörel ve Geniş Kapsamlı Uygulamalar olarak ikiye ayrılır.
Sektörel Genel Yaklaşım ve Sektörel Bölgesel Yaklaşımlarda Yatay ve Dikey
olarak iki alt başlıkta incelenir.
3.1
Genel Yaklaşım
Bu yaklaşım altında yapılan anlaşmalar, anlaşmaya
dahil olan tüm dünya ülkelerini kapsamakta olup anlaşmaya taraf olan tüm
ülkelerin yararlanmasını mümkün kılmaktadır.
3.1.1 Geniş Kapsamlı Uygulamalar Genel Yaklaşım
Ticaretin
serbestleşmesi, fiyat düzeyleri, üretim kotaları, depolama düzenlemeleri vb.
konularda tüm ülkelerin aynı polikayı izlemesi olanaksızdır. Diğer bir değişle
tüm dünya ülkelerini kapsayacak bir ortak tarım politikası mümkün değildir. Bu
sebeple geniş kapsamlı genel politika,
ister tam müdahaleci sistemde olsun, ister tam zıddı olan tamamen serbestleşme temelli
politikalara dayalı bir sistemde olsun gerçekleşmesi olanaksız bir uygulamadır.
3.1.2 Sektörel Genel Yaklaşım
Sektörel Uygulamalar, Geniş Kapsamlı
uygulamalara göre daha dar bir çerçevede olup buna karşın çok daha fazla uygulama
alanına sahiptir. Bu kapsamda geliştirilen politikalara ve anlaşmalara tüm
ülkelerden ziyade ilgili konuya taraf olan ülkeler katılabilirler.
3.1.2.a
Sektörel Yatay Genel Yaklaşım
Bir
ürünü üreten ve ihracatçı konumunda olan ülkeler ile bu ürünü ithal eden
ülkeler bir araya gelerek bu kapsamda çok taraflı anlaşmalar yapabilirler.
Burada önemli anlaşmanın olan bir ürünün bir pazarlama öğresini düzenlemeye
yönelik olmasıdır. Örneğin Uluslararası Buğday, Zeytinyağı, Pamuk, Bitkisel ve
Hayvansal Yağlar Anlaşması vb. .
3.1.2.b
Sektörel Dikey Genel Yaklaşım
Sektörel
dikey yaklaşım çerçevesindeki anlaşmalar ile üretim, tüketim, stoklar, fiyat
gibi ürüne ilişkin birden fazla pazarlama evreleri düzenlenebilir. Buna ek
olarak, açlıkla savaşan ülkeler için besin yardımı veya krediler ile tarımsal
gelişmeye yardım konuları da sektörel dikey yaklaşım kapsamında ele
alınmaktadır. Açlıkla savaş konusunda yapılan anlaşmalarda FAO, Dünya Bankası
Grubu, IFAD, UNCTAD gibi uluslararası yardım devreye girmektedir.
3.2
Bölgesel Yaklaşım
Aynı coğrafi
bölgeye veya siayasi blok içinde olan bulunan ülkelerin biraaraya gelerek
oluşturdukları ekonomik ilişkileri ve anlaşmaları kapsamaktadır.
3.2.1 Geniş Kapsamlı Bölgesel Yaklaşım
Bu çerçevedeki
bölgesel birleşmeler, bu kapsama dahil olan ülkelerin, uluslarüstü organlarca
oluşturulan ortak politikalara salt uyumunu gerektirir. Avrupa Birliği bu
yaklaşımın tipik örneğidir. Tarım politikaları parlamento tarafından uluslar
üstü organla ile belirlenmekte ve tüm ülkelerin katılımını gerektirmektedir.
3.2.2
Sektörel Bölgesel Yaklaşım
3.2.2.a
Sektörel Yatay Bölgesel Yaklaşım
Bölgesel düzeyde bir ürün için yapılan
anlaşmaları kapsamaktadır. Yalnız üretici ülkeler arasında yapılan yatay
birleşmeler veya tarım dışında örnek vermek gerekirse OPEC ülkelerinin durumu
da buna örnek verilebilir.
3.2.2.b Sektörel Dikey Bölgesel Yaklaşım
Sanayi
mallarının serbest dolaşımı ve Türkiye – AB Gümrük Birliği Anlaşması buna örnek
gösterilebilir.
Not: Sn. Prof.Emine Olhan'ın Uluslararası Tarım Politikları ders notlarından derlenmiştir.
